اثرات تغییر اقلیم بر جریانات کم آبی شاخه سزار رودخانه دز

جریان کم آبی یکی از پارامترهای بسیار تاثیرگذار هیدرولوژیکی بر وضعیت اکوسیستم های آبی، تولید نیروی برق-آبی، مدیریت مخازن و صنعت است. وقوع جریانات کم آبی شدید می تواند با تاثیر بر تامین آب آشامیدنی، کیفیت آب، کشتیرانی، کشاورزی و ... مشکلات عدیده ای ایجاد نماید. تغییر در خصوصیات جریانهای کم آبی(مقدار ، فراوانی وقوع و زمان وقوع) در آینده در اثر تغییر اقلیم ممکن است اثرات مهمی از جنبه های مختلف اقتصادی – اجتماعی، زیست محیطی، منابع آب و برنامه ریزیهای دولتی از خود به جا گذارد. لذا ضروری است تغییرات این پارامتر در دوره های آتی تحت عوامل موثر از جمله تغییر اقلیم مورد بررسی قرار گیرد. در همین راستا، این تحقیق به بررسی جریانات کم آبی در آینده تحت اثر تغییر اقلیم در شاخه سزار رودخانه دز، با در نظر گرفتن عدم قطعیت مربوط به شاخص های مختلف جریان کم آبی می پردازد. در این مطالعه، هفت زیرحوضه تنگ پنج سزار، سپید دشت سزار، تیره درود، درود ماربره، چم چیت، سپید دشت زاز و کشور با داشتن حداکثر و حداقل مساحت 9410 و 336 کیلومتر مربع به منظور بررسی اثرات تغییر اقلیم بر جریان کم آبی در دوره آتی 2040-2015 مد نظر قرار گرفت. با توجه به اینکه مدل های aogcm در مطالعات اثرات تغییر اقلیم یکی از منابع مهم عدم قطعیت به شمار می آیند، سناریو های دما و بارش با استفاده از 10 مدل گردش عمومی جو شامل bcm2، cnrm-cm3، csiro-mk3.0، gfdl-cm2.1، hadcm3، hadgem1، inmcm3، ipsl-cm4، ncarccsm3 و ncarpcm-mean تحت سناریوی انتشار a2 تهیه شد. سپس مدل lars-wg جهت کوچک مقیاس کردن سناریوهای دما و بارش مورد استفاده قرار گرفت. همچنین مدل بارش- رواناب ihacres به منظور شبیه سازی جریان روزانه در دوره آتی مد نظر قرار گرفت. مدل مذکور پس از واسنجی و صحت سنجی توسط دما و بارش مشاهداتی، جریان روزانه در دوره آتی را در هر یک از زیرحوضه ها با استفاده از سناریو های ریزمقیاس شده دما و بارش شبیه سازی نمود. داده های روزانه جریان جهت استخراج شاخص های کم آبی در دوره مشاهداتی (دوره گذشته) و دوره آتی (2040-2015) مورد استفاده قرار گرفت. شاخص های مورد استفاده در این تحقیق برای ارزیابی اثرات تغییر اقلیم شامل شاخص های مستخرج از منحنی تداوم جریان (q70، q90 و q95)، شاخص های مربوط به تحلیل فراوانی (am7t=2، am7t=10، am7t=20 و am7t=100) و خصوصیات کمبود جریان (تعداد روزهای خشک در سال، حداکثر طول دوره خشکی، حجم کمبود جریان و شدت کمبود) می باشد. نتایج این تحقیق نشان دهنده همسویی تغییرات شاخص های مستخرج از منحنی تداوم جریان با ویژگی های کمبود است. درحالی که شاخص های مربوط به تحلیل فراوانی ماهیتاً متفاوت بوده و بستگی به حوضه، می تواند دارای تغییرات همسو یا غیر همسو با دیگر شاخص ها باشد. بر اساس میانه نتایج مربوط به 10 مدل گردش عمومی جو، وضعیت جریان کم آبی رودخانه در آینده نسبت به دوره گذشته، در همه زیرحوضه ها بهتر خواهد بود. تغییرات مشاهده شده در وضعیت جریان کم آبی، بر اساس سناریوهای بارش و دمای آینده زیرحوضه ها میباشد.